خانم حدوداً ۲۵ ساله‌ای که دو روز پیش تست توبرکولین (آزمایش جلدی از نظر عفونت سل) انجام داده برای تفسیر نتیجه به آزمایشگاه مراجعه می‌کند. بیمار اهل هندوستان و یک ماه پیش برای ادامه تحصیل به آمریکا مهاجرت کرده است. هیچ سابقه بیماری ندارد و با هیچ بیمار مبتلا به سل تماس نداشته است. محل تزریق توبرکولین ۲۰ میلیمتر سفت (ایندوره) شده و به همین دلیل عکس قفسه سینه (CXR) درخواست می‌شود.

عکس چیزی ندارد ولی توصیه می‌شود درمان سل نهفته بر اساس تست جلدی مثبت و مهاجرت اخیر از کشوری که شیوع سل در آن بالاست شروع شود. بیمار از پزشک خود می‌پرسد آیا تست جلدی مثبت ممکن است ناشی از تلقیح واکسن ب‌ث‌ژ در کودکی باشد یا واقعاً عفونت سل وجود دارد و مایل است قبل از شروع درمان سل نهفته، آزمایشی برای اثبات تشخیص انجام شود. نتیجه آزمایش کوانتیفرون یا سنجش اینترفرون گاما (interferon-γ release assay-IGRA) در تصویر مشاهده می‌شود.

در جدول بالایی، ستون اول (Nil Result) نشاندهنده کنترل منفی است. یعنی آزمایش اینترفرون با استفاده از نمونه بیمار و بدون استفاده از آنتی‌ژن سل. آزمایش در ستون دوم با آنتی‌ژن سل و در ستون سوم با ماده میتوژن انجام شده است. در ستون چهارم اختلاف ستون‌های اول و دوم، و در ستون آخر اختلاف ستون‌های اول و سوم مشاهده می‌شود.

آنتی‌ژن به‌کار رفته برای تحریک رهاسازی اینترفرون گاما، شامل ۳ پپتید اختصاصی باسیل سل است که با واکسن ب ث ژ یا مایکوباکتریوم‌های غیر سل واکنش متقاطع ندارند (پی‌پی‌دی که برای تست جلدی به‌کار می‌رود شامل مخلوطی از بیش از ۲۰۰ پروتئین باسیل سل است و با واکسن ب‌ث‌ژ و مایکوباکتریوم‌های غیر سل یا آتی‌پیک واکنش می‌دهد). ماده میتوژن (فیتوهماگلوتینین پی) تحریک‌کننده لنفوسیت T بوده و به عنوان کنترل مثبت به کار می‌رود.

در جدول پایینی تفسیر نتایج آزمایش اینترفرون را مشاهده می‌کنید که ممکن است مثبت، منفی، یا مشکوک باشد. نتیجه مثبت آزمایش IGRA سه شرط دارد: (۱) ستون اول (کنترل منفی) کمتر از ۸ باشد؛ (۲) ستون چهارم بزرگتر یا مساوی ۰٫۳۵ و بزرگتر یا مساوی ۲۵% ستون اول باشد؛ (۳) پاسخ میتوژن (کنترل مثبت) مثبت باشد. در مورد این بیمار، عفونت نهفته سل تأیید شده و درمان باید شروع شود.

منبع