شماره 18 اکتبر 2014 مجله انجمن پزشکی آمریکا JAMA حاوی چند مقاله در زمینه تشخیص مولکولی است. اجازه دهید به سرمقاله این شماره به طور مختصر بپردازیم.
با آماده شدن پیش نویس ژنوم انسان در سال 2001، پزشکی ژنومیک وارد مرحله تازه ای شد. در حال حاضر، حداقل در مراکز دانشگاهی، تشخیص مولکولی در زمینه هایی محقق شده که از نظر ژنتیکی هتروژن (چند ژنی) هستند و پیش از این امکان آزمایش ژنتیک برایشان وجود نداشت. نمونه آن تأخیر تکاملی در کودکان است.
در این شماره از جاما، نتایج دو پژوهش در زمینه تعیین توالی اگزوم منتشر شده است. اگزوم بخشی از ژنوم انسان است که حدود 1% حجم آن را اشغال می کند و مسئول رمزگذاری پروتئینهاست. بیشتر اختلالات تک ژنی مربوط به اگزوم هستند.
در مطالعه اول (Yang and colleagues) ، حدود 2 هزار کودک با میانگین سن 6 سال با طیفی از علائم اختلال دستگاه عصبی مرکزی مانند تأخیر تکاملی شرکت داشتند. آزمایش مولکولی در حدود 500 نفر از این کودکان منجر به تشخیص شد که در حدود 100 نفر از آنان امکان مداخله پزشکی وجود داشت.
در مطالعه دوم (Lee and colleagues) نیز، تعیین توالی اگزوم در حدود 800 بیمار با میانگین سن 5 سال انجام شد که در حدود 200 نفر از آنان منجر به تشخیص مولکولی شد.
کارایی تشخیص مولکولی در این دو مطالعه، به رغم تفاوتهای فنی و تحلیلی، تقریباً یکسان است و این نشان میدهد تعیین توالی اگزوم می تواند در بسیاری از رشته های تخصصی در پزشکی دارای کاربرد باشد. در حال حاضر، محدودیت اصلی تشخیص مولکولی، حساسیت و ویژگی نامشخص آن در بیمارانی است که به طور روزمره به پزشکان مراجعه می کنند. بسیاری از نتایج مثبت در این دسته از بیماران ممکن است کاذب و ناشی از تفسیر غلط باشند زیرا تجربه کافی در این زمینه ها وجود ندارد. نتایج منفی هم ممکن است کاذب باشند زیرا فناوری موجود قادر به تشخیص همه اختلالات نیست و بسیاری از اختلالات مولکولی هنوز ناشناخته هستند. در برخی موارد مشکل بیمار ممکن است اصلاً علت ژنتیکی نداشته باشد.
نتیجه ای که می توان از این دو مطالعه گرفت این است که فناوریهای جدید تعیین توالی اگزوم در موارد قابل توجهی قادر به روشن ساختن وضعیت بیمارانی هستند، که پیش از این، بسیاری از این موارد قابل تشخیص نبودند و یا تشخیص آنها خیلی مشکل بود. ولی اینکه کدام بیماران بیشترین سود را از تعیین توالی اگزوم خواهند برد، هنوز روشن نیست.
