ضریب کلسیم شریان کرونر[1]
خانم 58 ساله ای برای اطلاع از وضعیت خطر بیماری قلبی عروقی به پزشک متخصص قلب مراجعه کرده است. وی شکایت خاصی ندارد و هرگز سیگار نکشیده. سابقه کم کاری تیروئید دارد. هر هفته 4 نوبت به مدت 30 دقیقه شنا می کند. برادرش در 59 سالگی دچار سکته قلبی (MI) شد ولی پیش از آن سابقه فشارخون یا چربی خون بالا نداشت و یک گیاهخوار بود. خطر ده ساله آترواسکلروز[2] برادر بر اساس روش سنتی 7% برآورد شده است. پدر وی سیگاری بود و در 66 سالگی سکته کرد. فشار خون بیمار کمتر از 80/120 بوده و دارو مصرف نمی کند. BMI وی 21.3 و خطر ده ساله آترواسکلروز بر اساس روش سنتی 2% است. کلسترول LDL وی بالا رفته و آخرین پانل چربی خون او به شرح ذیل است:
کلسترول تام 286
تریگلیسرید 75
HDL 106
LDL 165
به دلیل سابقه خانوادگی و LDL بالا، سی تی اسکن قلب انجام شده و ضریب کلسیم شریان کرونر CAC Score=88 است (مقدار مرجع =0، به شرح جدول). تفسیر نتایج آزمایش ضریب کلسیم چیست؟
الف- خطر قلبی عروقی افزایش نیافته چون ضریب کلسیم کمتر از 300 است.
ب- بیمار دچار آترواسکلروز است و باید تست استرس انجام دهد.
ج- بیمار دچار آترواسکلروز است و باید آنژیوگرافی کرونر انجام دهد.
د- بیمار باید تغییرات سخت گیرانه شیوه زندگی را ادامه داده و مصرف استاتین را شروع کند.
پاسخ: گزینه (د) صحیح است. بیمار باید تغییرات سخت گیرانه شیوه زندگی را ادامه داده و مصرف استاتین را شروع کند. آزمایش CAC بر اساس تصاویر سی تی اسکن بدون کنتراست قلب انجام می شود. شدت سیگنال کلسیم از 1 تا 4 برآورد می شود. امتیاز 4 نشاندهنده بیشترین دانسیته است. مساحت هر پلاک اندازه گیری شده و در شدت سیگنال کلسیم ضرب می شود. عدد به دست آمده بر اساس واحد آگاتستون، ضریب کلسیم شریان کرونر (CAC score) نام دارد که برای هر یک از شریانهای کرونر به طور جداگانه گزارش می شود. در حالت عادی، شریانهای کرونر فاقد پلاک و کلسیم هستند و ضریب کلسیم نرمال صفر است. ضریب 300 یا بالاتر (صدک 75 یا بالاتر برای سن، جنسیت و نژاد) پر خطر تلقی می شود.
آزمایش ضریب کلسیم، روش نوین محاسبه خطر قلبی عروقی است که هم خوانی بسیار بالایی با شدت آترواسکلروز داشته و تکرارپذیری نتایج آن قابل توجه و بسیار بهتر از روش سنتی محاسبه خطر قلبی عروقی و یا سایر روشها با استفاده از ankle-brachial index یا hs-CRP است.
محدودیت اصلی CAC score این است که روش جدیدی است نتایج درمان بر اساس آن در مطالعات بالینی هنوز روشن نیست. همچنین بیمه مدیکر این آزمایش را پوشش نمی دهد. هزینه انجام آن در آمریکا بین 75 تا 400 دلار است. میزان تشعشع وارد شده به بیمار حدود دو برابر ماموگرافی دیجیتال است.
ضریب کلسیم بالاتر از صدک 92 در این بیمار نشاندهنده خطر بالا و لزوم مداخله سخت گیرانه است. محاسبه سن شریانی روش مناسبی برای قابل فهم کردن نتایج آزمایش ضریب کلسیم برای بیماران است. سن شریانی سنی است که در آن خطر کرونری معادل خطری باشد که با CAC score به دست آمده است. به عنوان مثال، سن واقعی این بیمار 58 ولی سن شریانی وی 72 است. با استفاده از سن شریانی می توان خطر 10 ساله اصلاح شده کرونر را محاسبه کرد. خطر 10 ساله کرونر این بیمار به روش سنتی 2% ولی بر اساس CAC score 11% است.
[1] Coronary Artery Calcium Score
[2] Atherosclerotic Cardiovascular Disease, ASCVD Risk
