پرولاکتین

به مواردی گفته می شود که آزمایش پرولاکتین خون در خانمها بالاتر از 20 و در آقایان بالاتر از 16 باشد. آدنوم هیپوفیز بعنوان یکی از علل بالا بودن پرولاکتین معمولا خیلی خوب به برموکریپتین و یا کابرگولین پاسخ میدهد. این آکونیست های قوی گیرنده های دوپامینرزیک مستقیما ترشح پرولاکتین را مهار میکنند و ترشح آن را از هیپوفیز قدامی کم میکنند.
خیلی از بیماران با پرولاکتین بالاپریود میشوند ولی تخمک گذاری نمیکنند. بعضی دیگر فقط تولید پروژسترون فاز لوتئال آنها کمتر از حد طبیعی است. وقتی پر کاری پرولاکتین علت عدم تحمک گذاری باشد، با طبیعی شدن پرولاکتین بدنبال درمان داروئی عملکرد تخمدان در بیشتر بیماران بحالت طبیعی بر میگردد.

کم کاری تیروئید

یکی از اختلالات وابسته به پرکاری پرولاکتین، کم کاری تیروئید است. وقتی کم کاری تیروئید بارز باشد مشکل تشخیصی وجود نداردولی در بعضی بیماران آزمایش تیروئید در سطح طبیعی است.و تنها سطح تی اس اچ بالاست که در جهت جبران کم کاری تیروئید رخ میدهد. در مان مناسب بیماران جایگزینی هورمون تیروئید است که پاسخ به آن طبیعی شدن تی اس اچ و پرولاکتین و برگشتن سیکل تخمدان به حالت طبیعی را بدنبال دارد.

نام های دیگر این هورمون لاکتوژن ، ماموتروپ یا لاکتوتروپ می با شد. نقش اصلی آن تولید و ترشح شیر در غدد شیر ساز پستانها است، ولی در سلول های کبد ، کلیه ، غدد تناسلی و برخی نواحی دیگر بدن نیز گیرنده های پرولاکتینی شناسایی شده اند. نقش آن در مردان شناخته شده نیست ولی میزان این هورمون در خون زنان بیشتر از مردان است. در دوره حاملگی مقدار هورمون در خون زنان بشدت افزایش می یابد و دو تا سه هفته پس از زایمان به حد طبیعی باز می گردد. مکیدن پستان باعث تحریک ترشح پرولاکتین و ادامه ترشح آن می گردد. به نظر می رسد پرولاکتین در بروز میل جنسی نیز نقش داشته باشد و به همین دلیل گاهی آن را هورمون عشق می نامند.

ترشح هورمون تحت تاثیر دو فاکتور آزاد کننده و مهار کننده هیپوتالاموسی کنترل می شود که تاثیر فاکتور مهار کننده بیشتر از فاکتور آزادکننده است.مقدار ترشح هورمون در شبانه روز حالت نوسانی دارد و در طول شب بیشتر از روز است.همچنین مکیدن پستان ها ، تحریک نوک پستان ، مقاربت ، استرس ، هیپوگلیسمی ( کاهش قند خون ) و فعالیت شدید بدنی در زنان ترشح هورمون را افزایش می دهد. ترشح هورمون های استروژنی قبل از بلوغ و در دوران آبستنی و همچنین هورمون رشد و انسولین و بعضی از هورمون های غدد آدرنال در رشد پستان ها و افزایش غدد شیر ساز پستان دخالت دارند.

چرا پرولاکتین بالا میرود؟

از ميان انوع پرولاكتينوما، ميكرو پرولاكتينوما در زنان شايعتر است. در حالي كه ماكرو آدنوم بيشتر در مردان ديده ميشود.
پرولاكتين در زنان ميتواند سبب پركاري غدد جنسي ناشي از كمبود گنادوتروپين ها شده و منجر به كمبود استروژن گردد. سطح گنادو تروپينها طبيعي است و استروئيد هاي جنسي كاهش دارند. پرولاكتين ترشح پالسي گنادو تروپين ها را مهار ميكند و افزايش ناگهاني ال اچ در وسط سيكل متوقف میشود كه اين امر منجر به عدم تخمك گذاري ميگردد. در مردان مبتلابه پرولاكتين بالا، سطح تستوسترون معمولا كاهش يافته است.

خصوصيات باليني
صرف نظر از علت پرولاكتين بالا، خصوصيات باليني در اين اختلال مشابه است. پرولاكتينوما اغلب در زناني كه اختلال قائدگي و نازائي دارند رودتر تشخيص داده ميشود و اين موضوع بر خلاف مردان است كه با كاهش ميل جنسي و ناتواني جنسي مراجعه ميكنند. 90% زنان مبتلا به پرولاكتين بالا با قطع قائدگي، ترشح شير از پستان يا نازائي شكايت دارند. چنانچه پرولاكتينوما پيش از شروع دوران قائدگي شروع شود، بیماران ممكن است با عدم شروع قائدگي( آمنوره ) اوليه مراجعه كنند. پرولاكتينوما علت 15-20 درصد موارد آمنوره ثانويه است. عدم تخمك گذاري بيمار با نازائي همراه است. ترشح شير يا همان گالاكتوره ممكن است همزمان، قبل يا بعد از اختلال قائدگي ايجاد شود و گاه ممكن است از نظر باليني آشكار نباشد يا تنها در معاينه پستان تشخيص داده شود. كمبود استروزن ممكن است موجب بروز پوکی استخوان، خشكي واژن، احساس گر گرفتگي و تحريك پذيري گردد. پرولاكتين توليد آندروژن آدرنال را تحريك ميكند و افزايش آندروزن ميتواند سبب افزايش وزن و پر موئي گردد. افزایش پرولاكتين ممكن است با اضطراب و افسردگي همراه باشد. مردان معمولا در اثر كم كار شدن غدد جنسي دچار كاهش ميل جنسي و ناتواني جنسي مي شوند.اين نشانه ها اغلب موارد توجه را به تشخيص پرولاكتين بالا جلب نميكند، لذا در بسياري از موارد تشخيص به تاخير مي افتد.

تشخيص
عوامل متعددي از جمله شرايط فيزيولوزيك مختلف( حاملگي، استرس، تحريك نوك پستان، خواب، آمیزش جنسی)، بعضي داروها( فنوتيازين ها، متيل دوپا، سايمتيدين، رانیتیدین، متوكلوپرامايد، کدئین، مورفین، و متادون )، وضعيت هاي پاتولوژيك( كم كاري تير
وئيد، نارسائي مزمن كليه، ضايعات قفسه سينه) ترشح پرولاكتين را تحت تاثير قرار ميدهند. شش هفته پس از زایمان، پرولاکتین به سطح طبیعی بازمیگردد.مصرف قرص پیشگیری از بارداری باعث افزایش پرولاکتین نمی شود. براي اثبات تشخيص پرولاکتینوما بايدام آر آی انجام شود.

درمان
درمان داروئي توسط آگونيست دو پامين( برومو كريپتين يا كابر گولين ) در اغلب بيماران عملكرد غدد جنسي و باروري را باز ميگرداند. آگونيست هاي دوپامين در تعداد قابل توجهي از بيماران مبتلا به ماكرو آدنوم باعث كوچك شدن تومور مي شود. در بيماراني كه دچار اختلالات ميدان ديد يا علائم عصبي شده اند و در بيماراني كه نميتوانند داروي طبي را تحمل كنند، جراحي ترانس اسفنوئيدال توصیه ميشود.