این مقاله از شماره نوامبر مجله لانست، به موضوع 7 هزار تولد مرده یا مرده‌زایی (stillbirth) در روز در سراسر جهان و نقش ویکیپدیا در کاهش این رقم پرداخته است. بیش از 98% موارد مرده‌زایی مربوط به کشورهایی است که درآمد پایین یا متوسط دارند.
اخیراً سازمان سلامت جهانی در جدیدترین گزارش خود (2016) هشدار داده که با وجود تمام تلاش ها، پیشرفت در جهت توقف یا حتی کند شدن روند فوق بسیار آهسته و ناکافی است. در این گزارش راهبردهایی برای مقابله با چالش مرده‌زایی پیشنهاد شده است. یکی از راهبردهای اصلی، اطلاع رسانی در سطح عمومی است.

ویکیپدیا صفحه ای با عنوان مرده‌زایی دارد. اما حتی در صفحه انگلیسی که نسبتاً کامل تر است، به برخی علل مهم مرده‌زایی مانند مالاریا و سیفیلیس اشاره نشده، یا خبری از جزئیات مهم اپیدمیولوژی مرده‌زایی نیست. متأسفانه این صفحه تنها به 20 زبان غیرانگلیسی (از جمله فارسی) ترجمه شده که همگی خلاصه و محدود به چند خط کلی است.

مطالب ویکیپدیا با وجود معروفیت چندان قابل اعتماد نیست. مطالعه ای در سال 2011 در مجله انجمن سلطنتی پزشکی (J R Soc Med) نشان داد ویکیپدیا در برخی موارد گمراه کننده است. مطالعات متعدد دیگر نشان دهنده ناقص بودن اطلاعات ویکیپدیا مثلاً در موضوعاتی مانند گوارش، کبد، گوش و حلق و بینی، … و نیز اطلاعات دارویی است.

این نگران کننده است چون ویکیپدیا نه تنها بزرگترین و پرمراجعه ترین منبع اطلاعاتی برخط (آنلاین) برای عموم مردم در سراسر جهان است، بلکه به طور گسترده توسط دانشجویان پزشکی، پزشکان و پرسنل بهداشتی و درمانی نیز استفاده می شود.
تصورش زیاد مشکل نیست که اولین تلاش برخط یک زن، همسر و خانواده اش در مواجهه با مرده‌زایی، اغلب مراجعه به ویکیپدیاست. بسیاری از سیاست گزاران و مسؤولین نیز ویکیپدیاخوان هستند.

ویکیپدیا اهمیت ویژه ای در کشورهای متوسط تا کم درآمد دارد چون اینترنت در این کشورها کُند و گران است. اپلیکیشن های موبایل با امکان استفاده برون خط (آفلاین) طراحی شده تا استفاده از اطلاعات پزشکی ویکیپدیا بدون اتصال به اینترنت میسر شود. بیشتر موارد دانلود این اپلیکیشن ها از کشورهای متوسط تا کم درآمد است.

برخی ارائه دهندگان خدمات اینترنت موبایل در این کشورها، برای استفاده از منابع اطلاعاتی پزشکی هزینه ای از مشتری نمی گیرند و در واقع ویکیپدیای پزشکی را به طور رایگان در دسترس شهروندان فرار می دهند. هرچند این روند، برخلاف اصل بی طرفی (neutrality) اینترنت است که می گوید ارائه دهندگان باید با همه داده ها یکسان برخورد کنند.

علاوه بر موضوع مرده‌زایی، موضوعات متعدد دیگری در ارتباط با سلامت در ویکیپدیا وجود دارد که نیاز به توجه بیشتر دارد. ویکیپدیا به طور بالقوه امکان تقویت و تبدیل به ابزار کلیدی ارتقای سلامت جهانی را دارد. البته ویکیپدیا همواره تلاش کرده به کمک پزشکان و افراد دیگری که در زمینه های مختلف سلامت آموزش دیده اند، اطلاعات خود را ویرایش، ترجمه و به روزرسانی کند. اما به نظر محققین، مجلات پزشکی باید پیشگام شوند و با ارائه مشوق هایی، این روند را تسریع و ارتقا دهند. نمونه آن، مجله PLoS Computational Biology است که نویسندگان را تشویق می کند تا مطالب خود را در ویکیپدیا قرار دهند.

منابع: 1 2