طبقه‌بندی سرطان (قسمت دوم)

عزیزافشاری

5 سال پیش

دسته‌بندی‌هایی از ICD-10 که در ICD-O-3 حذف شده است

همان‌طورکه در قسمت پیشین اشاره شد، برخی دسته‌بندی‌ها در ICD-10 (C00-C97) شامل برخی از عناوینی که براساس مورفولوژی بوده یا به نئوپلاسم‌های متاستاتیک یا ثانویه اشاره می‌کنند، در ICD-O با کدهای رفتاری توصیف شده است. شکل زیر دسته‌بندی‌هایی از ICD-10 را که در ICD-O-3 حذف شده است، نشان می‌دهد.

بخش C81-C96 در ICD-10 برای نئوپلاسم‌های بدخیم دستگاه لنفاوی، خون و بافت‌های مرتبط به‌کار می‌رود. برای این نئوپلاسم‌ها در ICD-O-3 کدهای مورفولوژیک اختصاصی تعریف شده و از کد رفتاری 3 استفاده می‌شود. کد مورفولوژی همراه با کد توپوگرافی (C00-C80)، تشخیص کامل را بیان می‌کند. مثلا در ICD-10، لنفوم لنفوسیتی معده با کد C83.0 مشخص شده است. در ICD-O-3، لنفوم غیرهوچکین سلول کوچک یا منتشر (small cell [diffuse] non-Hodgkin lymphoma) معده با دو کد C16.9 (توپوگرافی) و M-9670/3 (مورفولوژی) مشخص می‌شود.

دسته C97 نیز در ICD-O-3 حذف شده چون هر جایگاه اولیه دارای کد جداگانه است.

تفاوت‌های دیگر

– در ICD-10، دسته C77 برای نئوپلاسم‌های ثانویه و نامشخص بدخیم غدد لنفاوی به‌کار می‌رود. در ICD-O-3، این کد (C77) نشان‌دهنده توپوگرافی غده لنفاوی است. بنابراین، بیشتر لنفوم‌های بدخیم در ICD-10 که با کدهای C81-C85 مشخص می‌شوند، در ICD-O-3 کد توپوگرافی C77 دریافت می‌کنند.

– C42 در ICD-10 یک کد خالی است ولی در ICD-O-3، به چندین جایگاه توپوگرافیک در دستگاه‌های خون‌ساز (هماتوپویتیک) و رتیکولواندوتلیال اختصاص یافته است. در واقع بیشتر لوکمی‌ها و وضعیت‌های مرتبط که در ICD-O-3 کد توپوگرافی C42 دارند، در CD-10 در دسته‌های C90-C95 قرار می‌گیرند. کدهای ICD-O-3 که در ICD-10 وجود ندارد در شکل زیر مشاهده می‌شود.

مثلا لنفوم لنفوسیتی مزمن (CLL) در ICD-10 با کد C91.1 و در ICD-O-3 با کدهای C42.1 (توپوگرافی مغز استخوان) و M-9823/3 (مورفولوژی CLL) مشخص می‌شود.

– نئوپلاسم بدخیم طحال (C26.1) در ICD-10 جزو دسته اندام‌های گوارش است ولی در ICD-O-3 با کد C42.2 در دسته دستگاه‌های هماتوپویتیک و رتیکولواندوتلیال قرار دارد.

– مول هیداتیدیفرم (C58.9 M-9100/0 در ICD-O-3) در ICD-10 جزو فصل دوم (نئوپلاسم‌ها) نیست و با کد O01.9 در فصل 15 (بارداری، زایمان و نفاس) قرار دارد.

– نوروفیبروماتوز، شامل بیماری فون‌ رکلنهاوزن، به‌استثنای استخوان (M-9540/1 در ICD-O-3) در فصل 17 (ناهنجاری‌های مادرزادی و کروموزومی) ICD-10 با کد Q85.0 مشخص شده است.

– کدی برای عملکرد (function) نئوپلاسم‌ها در ICD-O-3 وجود ندارد. در این موارد امکان استفاده از کدهای جداگانه فصل 5 (بیماری‌های غدد، تغذیه و متابولیک) ICD-10 برای ثبت عملکرد نئوپلاسم وجود دارد. مثلا در فئوکروموسیتوم بدخیم (C74.1, M-8700/3) برای تولید کاتکول‌آمین می‌توان از کد E27.5 از ICD-10 استفاده کرد.

ساختار و قالب ICD-O-3

این طبقه‌بندی شامل دو کد توپوگرافی و مورفولوژی است. کد توپوگرافی مشابه کدهای 3 و 4 رقمی فصل دوم ICD-10 است (C00-C80)، با این تفاوت که برای نئوپلاسم‌های خوش‌خیم نیز در ICD-O-3 از همین کدها استفاده می‌شود و به همین دلیل، ویژگی (specificity) طبقه‌بندی نئوپلاسم‌های خوش‌خیم در ICD-O-3 بیشتر از ICD-10 است.

کد مورفولوژی، نوع سلول تومور و فعالیت زیست‌شناختی (بیولوژیک) آن، یعنی مشخصات خود تومور را توصیف می‌کند.

بخش‌های اصلی ICD-O-3

این طبقه‌بندی دارای پنج بخش است:

بخش 1. راهنمای استفاده

بخش 2. فهرست الفبایی توپوگرافی

بخش 3. فهرست الفبایی مورفولوژی

بخش 4. نمایه (اندکس) الفبایی

بخش 5. تفاوت‌های کدهای مورفولوژی ICD-O-3 و ICD-O-2

ساختار یک کد توپوگرافی در شکل زیر دیده می‌شود.

ساختار کد مورفولوژی

بخش مورفولوژی ICD-O در نسخه سوم نسبت به نسخه‌های پیشین تغییر کرده است. اصطلاحات تازه‌ای اضافه و بخش‌های لنفوم غیر-هوچکین و لوکمی براساس طبقه‌بندگی WHO به‌روزرسانی شده است. در برخی موارد، از کدهای جداگانه برای اصطلاحات مربوط به طبقه‌بندی‌های مختلف یک نئوپلاسم استفاده شده است (مثل M-959 تا M-971برای لنفوم بدخیم). توجه شود که ICD-O در واقع نامگذاری نئوپلاسم‌ها بر اساس کد (coded nomenclature) است و نه طبقه‌بندی آن‌ها. بنابراین، ذکر یا عدم ذکر طبقه‌بندی‌های مختلف به معنی تأیید یا رد هیچ‌یک نیست.

کدهای مورفولوژی شامل 5 رقم (M-8000/0 تا M-9989/3) است. چهار رقم اول نشاندهنده یک اصطلاح بافت‌شناختی خاص است. رقم پنج، پس از علامت ممیز (/)، یک کد رفتاری است که نشان می‌دهد رفتار تومور بدخیم، خوش‌خیم، در جا، یا نامشخص است. شکل زیر، ساختار یک کد مورفولوژی را نشان می‌دهد.

یک کد جداگانه یک‌رقمی برای درجه (grade) یا تمایز (differentiation) بافت‌شناختی تومور اختصاص یافته است. این کد در مورد لنفوم و لوکمی، منشاء سلولی (T، B، Null، یا NK) نئوپلاسم را نشان می‌دهد.

بنابراین یک کد کامل ICD-O-3 شامل 10 رقم است: 4 رقم برای توپوگرافی، 4 رقم برای مورفولوژی، یک رقم برای رفتار، و یک رقم برای درجه یا تمایز یا منشاء سلولی. شکل زیر، کد کامل کارسینوم کم‌تمایزیافته سلول سنگفرشی لوب فوقانی ریه را نشان می‌دهد.